طرح کسب و کار (Business Plan) چیست؟

انواع طرح‌های کسب و کار

طرح کسب و کار به شرکت‌ها کمک می‌کند تا اهداف خود را شناسایی کرده و در مسیر خود باقی بمانند. آن‌ها می‌توانند به شرکت‌ها کمک کنند تا فعالیت‌های خود را آغاز و خود را مدیریت کنند و در ادامه در راستای فعالیت‌های خود رشد کنند. اگرچه هیچ طرح درست یا نادرستی وجود ندارد، اما می‌توان آن‌ها را از دو منظر دسته‌بندی نمود.

رویکرد تدوین

• طرح کسب و کار سنتی (Traditional Business Plan)

این نوع طرح بسیار جزئی‌نگر، مفصل و دقیق است، زمان بیشتری برای نوشتن نیاز دارد و جامع است. معمولاً وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران این طرح را درخواست می‌کنند.

• طرح راه‌اندازی ناب (Lean Startup Plan)

این نوع طرح سطح تمرکز بالایی دارد، تدوین آن سریع است و فقط شامل عناصر کلیدی است. تدوین این نوع طرح‌ها ممکن است یک ساعت طول بکشد و معمولاً فقط یک صفحه هستند.

رویکرد کاربری

• طرح‌ کسب و کار مختصر (The Miniplan)

این نوع طرح توسط بسیاری از مخاطبان ارجحیت دارد زیرا می‌توانند آن را سریع بخوانند. نکات کلیدی در این طرح برجسته می‌شود و بیشتر مناسب کسب و کارهای کوچک است. در کسب و کارهای پیچیده‌تر و بزرگ‌تر ممکن است نسخه‌های طولانی‌تری مورد نیاز قرار گیرد.

• طرح کسب و کار اظهاری یا ارائه‌ای (The Presentation Plan)

این طرح کوتاه‌تر از طرح‌های تجاری دیگر است و در قالب فایل‌های ارائه مانند پاورپوینت تدوین می‌شود ولی تدوین و ارائه آن لزوماً ساده‌تر نیست. در این طرح سؤالات مربوط به چه کسی، چه چیزی، کجا، چرا، کی و چگونه باید پاسخ داده شود. نحوه تدوین این نوع طرح و میزان جذابیت آن و نحوه ارائه آن بسیار حائز اهمیت است.

• طرح کسب و کار عملیاتی (The Working Plan)

این نوع طرح باید از نظر جزئیات طولانی باشد اما ممکن است در ارائه کوتاه باشد. این طرح صرفاً برای استفاده داخلی در نظر گرفته شده است و برخی از عناصری را که لازم نیست برای خود توضیح دهید (مانند رزومه مدیران) حذف می‌شود. ملاحظات سیاست داخلی ممکن است در مورد گنجاندن یا حذف اطلاعات خاص تصمیم‌ساز و تعیین‌کننده است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که این طرح یکی از ابزارهای مورد استفاده در شرکت است نه یک طرح تزئینی یا تحسین‌کننده فعالیت‌های شرکت.

• طرح کسب و کار سناریومحور (Scenario-based Plan)

نوعی طرح است که براساس شرایط خاص (ورود به کسب و کار جدید، تغییر سبد محصولات، از دست دادن سهم بازار، رقابت سنگین قیمت‌ها، از دست دادن یکی از اعضای کلیدی تیم مدیریتی) تدوین می‌شود و نشان‌دهنده چگونگی مواجه کسب و کار با این شرایط خاص است. نقطه تمایز این نوع طرح نسبت به طرح‌های دیگر قبلی این است که لزوماً نحوه اداره کسب و کار را توضیح نمی‌دهد. این نوع طرح‌ها بیشتر شبیه پیوست برای طرح اصلی هستند. به عبارت دیگر، اگر شرکتی تصمیم دارد بازار رقیب را به دست آورد یا به طور چشمگیری رشد کند، باید این سناریوها را در برنامه‌های هدف و طرح اصلی خود لحاظ نماید.  

هر یک از این رویکردها مراحل کاری متفاوتی دارند ولی همیشه نتایج متفاوتی نسبت به هم ندارند. به عبارت دیگر، طرح تجاری جزئی‌تر و مفصل لزوماً بهتر از یک طرح کوتاه نیست. معیارهای ارزیابی موفقیت و نحوه استفاده از طرح کسب و کار در این خصوص تعیین‌کننده هستند. به عنوان مثال، یک فرد تازه استخدام شده در شرکت لزومی ندارد اطلاعاتی را که برای یک سرمایه‌گذار بالقوه مهم است، در بدو ورود مطالعه کند.